Σχετικά : 1. Ν. 4002/2011 (ΦΕΚ 180/Α/22-8-2011), άρθρο 18, § 3β

2. Ν. 4072/2012 (ΦΕΚ 86 Α/ 11-4-2012), άρθρο 242, § 3

3. ΚΥΑ αρ. πρωτ: 26931/ΕΥΘΥ 580/14.6.2012 (ΦΕΚ 1968/Β/18.6.2012)

 

Με το άρθρο 18, § 3β του Ν. 4002/2011 (ΦΕΚ 180 /Α/ 22-8-2011), η παροχή νερού (πλην αρδευτικού ύδατος) και η υπηρεσία αποχέτευσης που πραγματοποιούνται απ' ευθείας από τους ΟΤΑ ή τους συνδέσμους αυτών, το Δημόσιο και τα ΝΠΔΔ έχουν υπαχθεί σε καθεστώς ΦΠΑ. Συνέπεια της διάταξης αυτής είναι ότι ο ΦΠΑ έργων ύδρευσης / αποχέτευσης που υλοποιούνται από τους φορείς αυτούς είναι πλέον ανακτήσιμος και επομένως μη επιλέξιμη δαπάνη για τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.

 

Σε συνέχεια των ανωτέρω και μετά την έκδοση της ΚΥΑ αρ. πρωτ: 26931/ΕΥΘΥ 580/14.6.2012 παρέχονται οδηγίες προς τους αρμόδιους φορείς διαχείρισης για τις απαιτούμενες ενέργειες, σχετικά με τις συνέπειες της διάταξης αυτής στις συγχρηματοδοτούμενες πράξεις ύδρευσης / αποχέτευσης με δικαιούχους/κυρίους έργων ΔΕΥΑ, Δήμους, συνδέσμους ΟΤΑ, το Δημόσιο και τα ΝΠΔΔ, καθώς για τη χρηματοδότηση του μη επιλέξιμου ΦΠΑ πράξεων -πλην κρατικών ενισχύσεων- που υλοποιούν οι μη εισαγμένες στο χρηματιστήριο Ανώνυμες Εταιρίες του δημοσίου. 

 

 

Ο ΦΠΑ επί τιμολογίων που έχουν εκδοθεί από 1.1.2011 και μετά που αφορούν σε πράξεις ύδρευσης / αποχέτευσης με κύριο του έργου δήμο, σύνδεσμο ΟΤΑ, το δημόσιο, ΝΠΔΔ δεν αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη, εκτός των πράξεων που αναφέρονται στην παράγραφο Α2.

Τιμολόγια που έχουν εκδοθεί από αναδόχους έργων ύδρευσης / αποχέτευσης μέχρι και την 31.12.2010, είναι καταχωρημένα από τους λήπτες και αφορούν σε χρήσεις για τις οποίες έχουν εκδοθεί αποτελέσματα. Σύμφωνα με το τότε ισχύον καθεστώς ΦΠΑ δεν υπήρχε δυνατότητα διακανονισμού και κατά συνέπεια η δαπάνη ΦΠΑ αποτέλεσε στοιχείο κόστους. Ως εκ τούτου τη δαπάνη ΦΠΑ επί τιμολογίων με ημερομηνία έκδοσης μέχρι και 31.12.2010 είναι επιλέξιμη.

 

Ο ΦΠΑ που καταβάλλεται επί δαπανών για την κατασκευή έργων ύδρευσης (πχ φράγματα, αντλιοστάσια, γεωτρήσεις, υδραγωγεία, εγκαταστάσεις επεξεργασίας κλπ) τα οποία ανήκουν μετά την ολοκλήρωσή τους κατά κυριότητα στο δημόσιο ή ΝΠΔΔ και από τα οποία η διάθεση του ύδατος προς άλλους φορείς (πχ ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΔΕΥΑ, Δήμους ή Συνδέσμους αυτών κλπ) πραγματοποιείται χωρίς τίμημα ή οποιασδήποτε άλλης υοοφής αντάλλανυα είναι επιλέξιμη δαπάνη.

 

 

Η χρηματοδότηση της δαπάνης του ΦΠΑ για έργα ύδρευσης/αποχέτευσης των ΟΤΑ, συνδέσμων ΟΤΑ, δημοσίου ή ΝΠΔΔ (φορέων της παραγράφου α του άρθρου 1 της ΚΥΑ αρ. πρωτ: 26931/ΕΥΘΥ 580/14.6.2012 /ΦΕΚ 1968/Β/18.6.2012) μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, πραγματοποιείται με εγγραφή της σχετικής δαπάνης στον προϋπολογισμό ΠΥ1, με σχετική πρόβλεψη στην απόφαση ένταξης της συγχρηματοδοτούμενης πράξης.

 

Ο κύριος έργου ύδρευσης / αποχέτευσης οφείλει να διακανονίζει τη χρηματοδότηση του ΦΠΑ των δαπανών κατασκευής ή προμήθειας κατά τα οριζόμενα στη νομοθεσία που διέπει το ΦΠΑ, αξιοποιώντας και τις δυνατότητες που ορίζονται στην ΚΥΑ αρ. πρωτ: 26931/ΕΥΘΥ 580/14.6.2012 (ΦΕΚ 1968/Β/18.6.2012).

 

Με ευθύνη των οικείων φορέων διαχείρισης αντλούνται μέσω του ΟΠΣ όλα τα καταχωρημένα τιμολόγια δαπανών των πράξεων από 1/1/2011 και μετά προκειμένου να διορθωθεί η ενδεχόμενη δήλωση δαπάνης που περιλαμβάνει μη επιλέξιμο ΦΠΑ. Η διόρθωση των δαπανών που έχουν ήδη καταχωρηθεί και περιλαμβάνουν τον κατά τα ανωτέρω μη επιλέξιμο ΦΠΑ πραγματοποιείται από τους αρμόδιους φορείς διαχείρισης με «Δελτίο Καταχώρησης Διόρθωσης Δαπανών» κατηγορίας 5.

 

Στο ΣΑΟ που συνοδεύει την απόφαση ένταξης πράξης με την οποία χρηματοδοτείται η δαπάνη του ΦΠΑ, ως μη επιλέξιμη δημόσια δαπάνη αναγκαία για το έργο, προστίθεται ως ειδικός όρος: «Ο δικαιούχος υποχρεούται στην επιστροφή της χρηματοδότησης της μη επιλέξιμης δημόσιας δαπάνης που λαμβάνει από το ΠΔΕ, σύμφωνα με τους όρους της ΚΥΑ αρ. πρωτ: 26931/ΕΥΘΥ 580/14.6.2012 (ΦΕΚ 1968/Β/18.6.2012)». Για τις εν εξελίξει πράξεις, ο φορέας διαχείρισης ενημερώνει κάθε δικαιούχο πράξης ύδρευσης/αποχέτευσης για την υποχρέωση επιστροφής του χρηματοδοτηθέντος μη επιλέξιμου ΦΠΑ, με σχετική επιστολή (εκτός ΟΠΣ), η οποία αποτελεί προσθήκη στο ΣΑΟ. Ο σχετικός όρος θα περιληφθεί στο ΣΑΟ σε ενδεχόμενη μελλοντική τροποποίησή του.

 

Εφεξής η δαπάνη ΦΠΑ πράξεων ύδρευσης / αποχέτευσης δεν είναι επιλέξιμη. Για το λόγο αυτό τροποποιείται το πεδίο 125 ως προς το καθεστώς ΦΠΑ του δικαιούχου (κυρίου του έργου). Η αλλαγή αυτή πραγματοποιείται από την ΕΥ ΟΠΣ μετά από εισήγηση κάθε φορέα διαχείρισης για τις εν λόγω πράξεις. Δεν απαιτείται, στη φάση αυτή, από το φορέα διαχείρισης άλλη μεταβολή στοιχείων στο ΤΔΠ και την απόφαση ένταξης. Οι μεταβολές που επήλθαν λόγω της εφαρμογής των Ν. 4002/2011 και 4072/2012 δύναται να πραγματοποιηθούν σε επόμενη αναγκαία επικαιροποίηση ή τροποποίηση του ΤΔΠ και της Απόφασης Ένταξης ή στο κλείσιμο της πράξης. Οι ανωτέρω μεταβολές στο ΤΔΠ θα αφορούν στο μη επιλέξιμο ποσό του ΦΠΑ που προκύπτει μετά την ημερομηνία διόρθωσης των δαπανών που περιγράφεται στην παράγραφο Β2 και πρέπει να γίνουν ως ακολούθως:

 

Στο πεδίο 131, ποσό της επιλέξιμης Δημόσιας Δαπάνης, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται: α) τα ποσά του ΦΠΑ που αντιστοιχούν σε τιμολόγια που έχουν εκδοθεί μέχρι 31.12.2010 και β) τυχόν ποσά ΦΠΑ που αντιστοιχούν σε μεταγενέστερα τιμολόγια τα οποία είχαν δηλωθεί ως επιλέξιμα (αποδεκτά διαχείρισης) πριν την εφαρμογή του νόμου και τα οποία διορθώθηκαν σύμφωνα με την παράγραφο Β2. Στο πεδίο 132, ποσό μη επιλέξιμης δημόσιας δαπάνης από το ΕΠ - αναγκαία για το έργο, εγγράφεται το υπολοιπόμενο ποσό του ΦΠΑ που απαιτείται για την πράξη. Αναλόγως τροποποιείται και το πεδίο 140, επιλέξιμη ΔΔ για τον υπολογισμό της κοινοτικής συνδρομής, καθώς και τα πεδία 146, 147 και 148 του πίνακα ενδεικτικής ετήσιας κατανομής της δημόσιας δαπάνης.

 

Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 2 της ΚΥΑ αρ. πρωτ: 26931/ΕΥΘΥ 580/14.6.2012 (ΦΕΚ 1968/Β/18.6.2012) δύναται η αρμόδια αρχή διαχείρισης με τη σύμφωνη γνώμη της Διεύθυνσης Δημοσίων Επενδύσεων (ΔΔΕ) του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων να περιλαμβάνει στην απόφαση ένταξης τη χρηματοδότηση μέρους της μη επιλέξιμης δαπάνης ΦΠΑ των συγχρηματοδοτούμενων πράξεων, πλην κρατικών ενισχύσεων, που υλοποιούν οι μη εισαγμένες στο χρηματιστήριο Ανώνυμες Εταιρίες του δημοσίου καθώς και οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης - Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) στις περιπτώσεις που αυτές κατασκευάζουν έργα σε οικισμούς με πραγματικό πληθυσμό μικρότερο των 10.000 κατοίκων. Η δυνατότητα αυτή υλοποιείται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και έχει ως αναγκαία προϋπόθεση την υποβολή σχετικού αιτήματος εκ μέρους του κυρίου του έργου προς το φορέα χρηματοδότησης, με βάση το οποίο να τεκμηριώνεται η σχετική ανάγκη.

 

Η τεκμηρίωση αυτή βασίζεται στις ετήσιες ταμειακές ανάγκες που προβλέπονται για τη χρηματοδότηση των κατ' έτος πιστωτικών υπολοίπων ΦΠΑ του κυρίου του έργου, που οφείλονται στην πράξη κατά την περίοδο υλοποίησής της. Ειδικότερα:

 

• Εάν η προβλεπόμενη ετήσια διαφορά ΦΠΑ συνολικών εκροών - εισροών κατ' έτος είναι θετική ή μηδενική, τότε ο κύριος του έργου δεν δικαιούται χρηματοδότησης του μη επιλέξιμου ΦΠΑ.

 

• Εάν η προβλεπόμενη ετήσια διαφορά ΦΠΑ συνολικών εκροών - εισροών κατ' έτος είναι αρνητική, τότε ο κύριος του έργου δικαιούται χρηματοδότησης μέχρι του ποσού της διαφοράς αυτής, εκτός εάν αυτή υπερβαίνει το ύψος της δαπάνης του ΦΠΑ των τιμολογίων της πράξης, οπότε δύναται να χρηματοδοτηθεί μέχρι του ύψους αυτού.

 

Ο φορέας χρηματοδότησης εφ' όσον αξιολογήσει ως εύλογο το αίτημα και λαμβάνοντας υπ' όψη τις δυνατότητες χρηματοδότησης από την οικεία ΣΑ διαβιβάζει το αίτημα για μερική χρηματοδότηση του μη επιλέξιμου ΦΠΑ στη ΔΔΕ του Υπουργείου Ανάπτυξης, με τη σημείωση ότι η τελευταία οφείλει να δώσει τη σύμφωνη ή μη γνώμη της και να το προωθήσει στη ΔΑ/ΕΔΑ/ΕΦΔ. Η εγγραφή του μέρους της δαπάνης του μη επιλέξιμου ΦΠΑ που χρηματοδοτείται από το ΠΔΕ στις ως άνω περιπτώσεις, πραγματοποιείται με εγγραφή της στον προϋπολογισμό ΠΥ2, με σχετική πρόβλεψη στην απόφαση ένταξης πράξης.

 

Δικαιούχος ή κύριος έργου οφείλει να επιστρέψει το ποσό της δαπάνης του μη επιλέξιμου ΦΠΑ, για το οποίο χρηματοδοτείται από 1.1.2012 και μετά από εθνικούς πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ αρ. πρωτ: 26931/ΕΥΘΥ 580/14.6.2012 (ΦΕΚ 1968/Β/18.6.2012). Στην περίπτωση που ο δικαιούχος ή κύριος του έργου άσκησε το δικαίωμα διακανονισμού ΦΠΑ για επενδυτικές δαπάνες του έτους 2011 της συγχρηματοδοτούμενης πράξης, οφείλει να επιστρέψει και το ποσό αυτό.

 

α. Εάν ο κύριος του έργου κατά την 31.12 κάθε έτους (από το 2012 και μετά) εμφανίζει χρεωστικό ή μηδενικό υπόλοιπο ΦΠΑ, τότε υποχρεούται να επιστρέψει το σύνολο του ποσού του ΦΠΑ της συγχρηματοδοτούμενης πράξης, για το οποίο έχει χρηματοδοτηθεί κατά την περίοδο 1/1-31/12 (ή από την 1/1/11 μέχρι 31/12/12, εφ' όσον άσκησε το δικαίωμα διακανονισμού ΦΠΑ για το 2011), με κατάθεση στο λογαριασμό «Αδιάθετα υπόλοιπα παρελθόντων οικονομικών ετών νομικών προσώπων», που τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος, μέχρι τις 31/1 του επομένου έτους.

 

β. Εάν κατά την 31.12 του έτους ο κύριος του έργου εμφανίζει πιστωτικό υπόλοιπο ΦΠΑ μικρότερο από ποσό για το οποίο έχει χρηματοδοτηθεί κατά την περίοδο 1/1¬31/12, (ή από την 1/1/11 μέχρι 31/12/12, εφ' όσον άσκησε το δικαίωμα διακανονισμού ΦΠΑ για το 2011), υποχρεούται να επιστρέψει τη διαφορά με κατάθεση στο λογαριασμό «Αδιάθετα υπόλοιπα παρελθόντων οικονομικών ετών νομικών προσώπων», που τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος, μέχρι τις 31/1 του επομένου έτους.

 

γ. Εάν κατά την 31.12 του έτους ο κύριος του έργου εμφανίζει πιστωτικό υπόλοιπο ΦΠΑ μεγαλύτερο από το ποσό για το οποίο έχει χρηματοδοτηθεί κατά την περίοδο 1/1-31/12, (ή από την 1/1/11 μέχρι 31/12/12, εφ' όσον άσκησε το δικαίωμα διακανονισμού ΦΠΑ για το 2011), δεν υποχρεούται νε επιστέψει το ποσό για το οποίο χρηματοδοτήθηκε μέχρι τη λήξη του επομένου έτους, οπότε θα πραγματοποιηθεί ο επόμενος υπολογισμός.

 

Ο υπολογισμός του επιστρεπτέου ΦΠΑ μετά την ολοκλήρωση της πράξης πραγματοποιείται για την περίοδο μέχρι το τέλος του μήνα που έχει υποχρέωση υποβολής περιοδικής δήλωσης ΦΠΑ ο δικαιούχος (ή κύριος του έργου), εντός της οποίας έχει εκδοθεί το τελευταίο τιμολόγιο δαπάνης για την πράξη. Ο υπολογισμός αυτός πραγματοποιείται κατ' αναλογία των αναφερομένων στην παράγραφο Δ1. Ο δικαιούχος (ή κύριος του έργου), σε περίπτωση πιστωτικών υπολοίπων που δεν μπορούν να συμψηφιστούν σε επόμενες φορολογικές περιόδους, οφείλει να ασκεί το δικαίωμα επιστροφής ΦΠΑ που παρέχεται με το άρθρο 34 του Κώδικα ΦΠΑ. Σε κάθε περίπτωση οφείλει να ασκήσει το δικαίωμα αυτό κατά τη λήξη της φορολογικής περιόδου εντός της οποίας έχει εκδοθεί το τελευταίο τιμολόγιο του αναδόχου.

 

Πριν από την έκδοση της απόφασης ολοκλήρωσης της πράξης ο οικείος φορέας διαχείρισης ελέγχει την ορθή και έγκαιρη επιστροφή του μη επιλέξιμου ΦΠΑ που χρηματοδοτήθηκε από το ΠΔΕ, εκ μέρους του δικαιούχου (ή κυρίου του έργου) και προβαίνει στην εκκαθάριση του χρηματοδοτηθέντος μη επιλέξιμου ΦΠΑ (οφειλές 1 και 2), κατά τα οριζόμενα στην παρ. 6 του άρθρου 3 της ΚΥΑ αρ. πρωτ: 26931/ΕΥΘΥ 580/14.6.2012 (ΦΕΚ 1968/Β/18.6.2012). Οι οφειλές 1 και 2 υπολογίζονται από τον αρμόδιο φορέα διαχείρισης και περιλαμβάνονται στην απόφαση ολοκλήρωσης της πράξης, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην ως άνω ΚΥΑ.

 

Σε περίπτωση που διαπιστώνεται καθυστερημένη επιστροφή από το δικαιούχο του χρηματοδοτηθέντος ΦΠΑ, τότε επιβάλλονται τόκοι, με επιτόκιο που ορίζεται για κάθε ημερολογιακό έτος, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ελλάδα και δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το κεφάλαιο V του Κανονισμού (ΕΚ) 794/2004 της Επιτροπής.

 

Σε περίπτωση έργου εκτελούμενου μέσω προγραμματικής σύμβασης και εφ' όσον τα τιμολόγια του αναδόχου εκδίδονται στο όνομα του δικαιούχου, ο οποίος δεν έχει δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ, τότε δεν υφίσταται υποχρέωση επιστροφής μέρους ή όλου του χρηματοδοτηθέντος ΦΠΑ.

 

Εάν ο κύριος έργων ύδρευσης ή και αποχέτευσης που εκτελούνται μέσω προγραμματικής σύμβασης πραγματοποιεί ο ίδιος (και όχι ο δικαιούχος) τις πληρωμές προς τον ανάδοχο, τότε είναι αυτός υπόχρεος στη διαδικασία επιστροφής και εκκαθάρισης του ΦΠΑ. Επίσης ο φορέας αυτός (π.χ. ΔΕΥΑ) οφείλει να εξασφαλίσει από ίδιους ή άλλους πόρους το ποσό της μη επιλέξιμης δαπάνης ΦΠΑ, για την οποία δεν επιχορηγείται από το ΠΔΕ.

 

 

Ο Υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων

Κωνσταντίνος Χατζηδάκης