Η έννοια της φορολογικής κατοικίας αποτελεί κατά ένα μεγάλο βαθμό ανάμειξη των φορολογικών κανόνων και διατάξεων δύο χωρών-του κράτους προέλευσης και του κράτους προορισμού, η οποία εν τέλει διαμορφώνεται βάσει των Συμβάσεων Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (εφεξής Σ.Α.Δ.Φ.) μεταξύ των χωρών αυτών σε διακρατικό επίπεδο.

Στην πραγματικότητα, οι διαφορές του φορολογικού συστήματος ανά τον κόσμο είναι μεγάλες και το γεγονός αυτό έχει εξίσου σημαντικές συνέπειες στην ζωή και τις δραστηριότητες των μονίμων κατοίκων αλλά και των φορολογικών κατοίκων στη μια ή στην άλλη χώρα. Διαφορές που κυρίως παρουσιάζονται σε χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (μέσα στην οποία κυριαρχεί η ιδέα της «ελεύθερης διακίνησης ατόμων, προϊόντων και υπηρεσιών»), και συγκεκριμένα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στο Κατάρ, αλλά και σε χώρες ιδιάζοντος χαρακτήρα –όπως το ομοσπονδιακό κράτος της Ελβετίας.

Σε αυτή την μελέτη παρουσιάζουμε τις διαφορές του φορολογικού κλίματος σε 6 χώρες, οι οποίες είναι και οι πρώτες στη λίστα χωρών μετανάστευσης τα τελευταία χρόνια, βάσει της εμπειρία μας στον χειρισμό τέτοιων υποθέσεων.

Στα μέσα Σεπτέμβρη δόθηκε στη δημοσιότητα η ΠΟΛ 1200/2015, αναφορικά με τη διαδικασία αναστολής του ΑΦΜ για διενέργεια ενδοκοινοτικών συναλλαγών. Η συγκεκριμένη δυνατότητα είχε παρασχεθεί στη Φορολογική Διοίκηση με την παρ. 4 του άρθρου 11 του ν. 4174/2013 (Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών), ενώ ο Γενικός Γραμματέας είχε εξουσιοδοτηθεί αναφορικά με τον προσδιορισμό των περιπτώσεων και των απαραίτητων διαδικασιών.

Τελευταία έχει δημιουργηθεί έντονος προβληματισμός σχετικά με δημοσιεύματα, τα οποία αναφέρονται στην πριν ενός έτους επικυρωμένη Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολόγησης μεταξύ Ελλάδος και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (εφεξής Η.Α.Ε.) και κάνουν λόγο για την υπηκοότητα των Η.Α.Ε. ως βασικής προυπόθεσης προκειμένου να θεωρηθεί κάποιος «φορολογικός κάτοικος Η.Α.Ε.».

Συνεπώς, εάν κάποιος δεν έχει την υπηκοότητα του κράτους αυτού, αλλά διαμένει, ζει και εργάζεται στα Η.Α.Ε. θεωρείται παρόλα αυτά έλληνας φορολογούμενος, δηλαδή δεν μπορεί να αλλάξει την φορολογική του κατοικία.

Σε αυτή τη μελέτη θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη διαφορά μεταξύ των εννοιών «υπηκοότητας», «κατοικίας» και «φορολογικής κατοικίας», προκειμένου να εξετάσουμε, εάν πράγματι το παραπάνω σενάριο υφίσταται.

Το ζήτημα

Η πρώτη ρύθμιση του 2004